Bugün piyasada İslama uygun hesap açabileceğiniz pek çok döviz piyasası ve ikili opsiyon aracı kurumu mevcuttur. Bu hesapların nasıl işlediğini anlamak için öncelikle şeriat kurallarının prensiplerini ve bunların bankacılık ve finans dünyasında nasıl uygulandığını anlamanız gerekmektedir.
Şeriat yasaları borç alırken veya verirken faiz uygulanmasına (ister sabit isterse değişken olsun) karşı çıkmaktadır.
2009 yılı itibariyle dünya çapında 300 banka ve 250 yatırım kuruluşu İslam prensiplerine uygun hesaplar sunar hale gelmiştir. 2014 yılına bakıldığında kuruluşların bu tip hesaplarında toplanan paranın 2 trilyon dolara (yani toplam içerisinde %1'lik bir paya sahip olduğu) ulaştığı görülmektedir. Şeriat yasaları tüm Müslümanlar tarafından uygulanmamaktadır. Ernst & Young muhasebecilik kuruluşuna göre İslami bankacılık Müslümanların sahip oldukları yatırımların sadece bir bölümünü oluşturmaktadır. Yine de, İslami bankacılık hesaplarında tutulan rakamlar (2009 ile 2013 yılları arasında) yıllık bazda %17.6 oranında artış kaydetmiştir. Bu rakamın 2018 yılına doğru %19.7 seviyesine çıkacağı tahmin edilmektedir.
İslami bankacılık, paranın şeriatın belirlediği çerçevede tutulmasına olanak tanımaktadır. Klasik bankacılıktan farklı olarak, İslam faiz karşılığı para vermeyi yasaklamaktadır. Bu yüzden, faizin önüne geçebilmek maksadıyla bazı kurallar uygulamaya konulmuştur. İslami bankacılığın temel prensiplerinden birsi -klasik bankacılıktaki riskin transfer edilmesi olgusundan ziyade- riskin pay edilmesidir. Buna bağlı olarak, İslami bankacılıkta kazanç ortaklığı, güvenli saklama, ortak girişim ve kiralama gibi kavramlar kullanılmaktadır.
Aracı Kurumların İslama Uygun Hesapları
Normal koşullar altında, para birimleri ve emtialar üzerinde yapılan işlemler yirmi dört saatliktir. New York saati 17:00'da tüm açık pozisyonlar bir sonraki güne ötelenir ve bu esnada gerekli faiz işlemleri uygulanır. Ötelenen pozisyona göre, kişilerin faiz ödemesi yapması gerekebileceği gibi firmanın faiz vermesi gerekli durumlar da söz konusudur. Bu tip ödemeler pozisyonlarını günaşırı tutan yatırımcıların hesaplarını belirgin bir düzeyde etkileyebilir.
İslama uygun hesaplarda işler biraz daha değişiktir. Neticede paranın kullanım için verildiği süre boyunca faiz söz konusu olamayacağından pozisyonların bir sonraki güne taşınması yani öteleme işlemi bazı problemleri beraberinde getirmektedir. Uzun lafın kısası, klasik bankacılıkta gördüğümüz öteleme burada kullanılamaz.
Yıllar içerisinde geçen sürede İslam yasalarının bazıları Müslümanların (şeriat kurallarına karşı gelmeden) da döviz piyasası içerisindeki yerlerini alabilmesi maksadıyla yeni perspektiflere çekilmiştir. Aracı kurumların büyük bir bölümü artık bazı şartlara bağlı kalmak suretiyle takassız hesaplar sunmaktadır. Bu tip hesaplarda yatırımcılar faiz ödemedikleri gibi faiz geliri de almamaktadır. Birçok durumda yirmi dört saati aşan kontratlarda faiz veya komisyon ödemelerinin ortadan kaldırılması yaygın hale gelmiştir.
Kazançlar Alım Satım Farklarından (Spread) Geliyor
Peki o zaman aracı kurumlar İslami hesaplardan nasıl para kazanıyor?
Bu şartlarda bir aracı kurumun kazancı ancak alım satım farklarından (spread, makas) elde edilebilir. Takassız hesap açabileceğiniz aracı kurumların alım satım farkları diğer aracı kurumlara (veya hesap çeşitlerine) kıyasla daha fazladır. Veya ek ücret ve komisyon talep edilmektedir. Kısacası faiz ödüyor olmamanız size bazen biraz daha fazla masraf çıkarabilir.
İslama uygun hesap açabileceğiniz aracı kurumlardan bazıları ise sadece masraf almakta ve alım satım farklarını (spread, makas) değiştirmeden -takas işleminin gerçekleştiği diğer hesaplar ile aynı düzeyde- sunmaktadır.
Takassız hesaplarında hibe kavramını uygulayan aracı kurumlar da mevcuttur. Hibe, gönüllü olarak bağış veya ödül anlamına gelmektedir. Bu sayede bu brokerler Müslüman müşterilerinin kazançlarının bir bölümünü hayır işlerine yönlendirmelerine olanak tanımaktadır.
Müslüman yatırımcılar topluluğunun genişlemesi ile birlikte aracı kurumlar da kendilerini en iyi şekilde adapte etme çabasına girmiştir. Henüz tüm aracı kurumlar bu kervana katılmamış olsa da, pazar payını artırmaları ve rekabette avantaj sağlayabilmeleri için bu konuya da eğilmeleri ve çerçevelerini genişletmeleri şarttır.