Rusya ve Türkiye arasında gerek stratejik gerekse ticari anlaşmalar bulunmaktadır ve son günlerde artan diplomatik gerginlik bu ilişkileri tehlikeye atmıştır.
Rusya ve NATO üyesi Türkiye arasındaki gerilim, Rusya'ya ait SU-24 savaş uçağının Türk F-16 jeti tarafından düşürülmesinden bu yana, artış kaydetmektedir. Türkiye savaş uçağının kendi hava sahasında olduğunu ve ayrılması yönündeki uyarılara aldırış etmediğini söylerken, Rusya bunu inkar etmektedir.
Olaydan bu zamana geçen sürede iki ülke arasında söz dalaşı başlamış ve Rusya ekonomik düzeyde misillemede bulunacağını ilan etmiştir.
Rusya Başbakanı Dmirty Medvedev Türkiye ile aralarındaki ortak projelerin dondurulabileceğini söylemiş ve Türk firmalarının pazar payını kaybedebileceğini vurgulamıştı.
Medvedev sonraki günlerde tavrını biraz daha sertleştirmiş ve hükümete, ortak yatırımları durdurmak konusunda, gereken talimatı vermişti. Bu kararlar ortak çalışmaların yanı sıra yiyecek ihracatında da sınırlamalar getrimiştir.
Bu durum her iki ülkenin ekonomisine de zarar verebilir zira Türkiye Rusya'nın Almanya'dan sonraki en büyük ticaret ortağıdır. Analizciler her iki ülkenin de etkileri hissedebileceği konusunda uyarı yapmaktadır.
Burada Rusya ile Türkiye arasındaki bağların kopması ve ilişkilerin ters gitmesi gibi gelişmeler gözlenebilir.
ENERJİ
Rusya ve Türkiye arasındaki En önemli ikili ticaret ve altyapı anlaşmaları (doğalgaz boru hattı ve Akkuyu nükleer güç santrali de dahil olmak üzere) etkilenebilir.
Reuters tarafından yayınlanan bir haberde Rusya ekonomi bakanının TürkAkım projesi yanı sıra serbest ticaret bölgesinin de durdurulabileceği yer almaktaydı.
Türkiye Rusya'nın en büyük müşterilerinden birisidir; ülke doğalgaz ihtiyacının %55ini, petrol ihtiyacının ise %30unu Rusya'dan karşılamaktadır. Bu altyapı anlaşmalarına gelecek bir zararın etkileri ciddi olabilir.
Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi profesörlerinden Gürkan Kumbaroğlu, CNBC ile yaptığı söyleşide "Türkiye enerji açısından Rusya ile stratejik bağlara sahip. Bu yüzden, Ruslar tarafından yapılacak olan, nükleer enerji projesi ve Türk Akımı projesi etkilenebilir" ifadesini kullanmıştır.
Kumbaroğlu ayrıca "Yaşanan hadise dolayısıyla şimdi bu projelerin kaderi belirsiz" demektedir. Kendisi kısa vadede doğalgaz kaynaklarına yönelik bir endişe duymasa da uzun vade projelere yönelik korkular taşımaktadır: "Uzun vadede her iki ülkenin de yarar sağlayacağı projeler zarar görebilir".
Profesör Kumbaroğlu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan sakin kalmaları ve iki ülkenin işbirliğinin faydalarını değerlendirmelerini istemektedir.
Rusya Avrupa'nın en büyük doğalgaz tedarikçisidir. Bu yüzden Batılı komşuları ile herhangi sorun yaşaması durumunda doğalgaz konusunu kendi lehine kullanmak isteyebilir.
Bunu daha önce Avrupa'ya da yapmıştır - bölgeye gönderilen gazı kesme tehdidinde bulunmuştur. Benzer bir durum komşusu Ukrayna ile yaşadığı sorunlar döneminde gündeme gelmişti.
Turizm
Rus jetinin Türkiye tarafından düşürülmesi sonrasında Rusya'nın devlet elinde bulunan seyahat acentesi Rostourism'in Türkiye'ye yönelik tur paketlerini satmayı durdurduğu ilan edilmiştir.
Rusya Federal Turizm Acentesi tarafından yayınlanan en son istatistiklere göre 2013 yılının ilk dokuz ayında 3.6 milyon Rus turist Türkiye'yi ziyaret etmiştir.
Rusya Dışişleri Bakanlığı daha da ileri gitmiş ve Rus vatandaşlarının Türkiye'yi hiçbir şekilde gitmemelerini önermiştir. Ekonomi bakanlığı Türkiye'ye olan hava trafiğini de sınırlandırabilecekleri açıklamasında bulunmuştur - turizm geliri Türkiye açısından önem taşımaktadır.
Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi tarafından yapılan bir araştırmaya göre seyahat ve turizm Türkiye GSYH'sinin 96 milyar dolarlık bir bölümünü teşkil etmektedir. Ülkenin turizm sektörü 2.1 milyon insana istihdam sağlamaktadır - bu rakam madencilik, kimyasal üretim, otomotiv sanayi, finansal hizmetler ve bankacılık sektörlerinin kazandırdığı istihdamdan fazladır.
Ticaret
Rusya ve Türkiye arasındaki ticaret ilişkisi aslında güçlüdür fakat Rusya'nın misilleme yapması bu bağı zedeleyebilir.
Rusya Tarım Bakanı Alexander Tkachev, bir süre önce yaptığı açıklamada Türkiye'den gelen tarım ürünlerine yönelik denetimlerin artırılacağını belirtmiş ve Türk ürünlerinin Rus standartlarının gerisinde kaldığı pek çok vaka ile karşılaştıklarını söylemiştir.
Bakan ayrıca sebzelerin toplam tarım ürünü yelpazesinin %20sini oluşturduğunu açıklamıştır.
Türkiye'nin dış ticaret istatistikleri, 2014 yılında, Rusya'ya yapılan ihracatın 5.9 milyar dolar olduğunu, Rusya'dan yapılan ihracatın ise 25.2 milyar dolara eriştiğini ortaya koymaktadır.
Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Eylül ayında yaptığı görüşmeler ertesinde yaptığı açıklamalarda ülkeler arasındaki ikili ticaretin 2023 yılında 100 milyar dolara çıkmasını hedeflediklerini dile getirmişti. Putin ise Rusya'nın ikili ilişkilerin gelişiminden memnun olduğunu, ekonomik ilişkilerin genişlemeye devam ettiğini ve her iki tarafta yapılan yatırımların arttığını vurgulamıştı.
Rusya bir süre önce Türkiye'den gelen bazı gıda ürünlerine yasak getirmişti.
Ticaret ilişkileri şu an için kaygan bir zeminde olsa da uzmanlar uzun vadede ilişkilerin düzeleceği konusunda iyimserliklerini korumaktadırlar. Citi politik analiz şefi Tina Fordham, "İki ülke arasında belirgin ticari bağları mevcuttur" demektedir. Rusların en önemli seyahat noktası Türkiye'dir ve Türkiye'nin enerji ihtiyacının büyük bölümünü Rusya karşılamaktadır.
Ticari müeyyidelerin devam etmesi olasılık dahilindedir fakat Fordham ilişkilerin daha da kötüye gitmeyeceğini tahmin etmektedir. Yine de, yayınladığı bir notta "Diplomatik görüşmeler durdurulmuştur fakat enerji konusundaki bağların kopmasını bu noktada beklemiyoruz" ifadesini kullanmıştır.
Pinebridge portföy menajeri John Bates Türkiye ve Rusya'nın ilişkilerinin "derin köklere sahip" olduğunu söylemektedir. Rusya'nın Sberbank kuruluşunun Türk bankası olan DenizBank'ı satın aldığını da hatırlatmaktadır.
Bates ayrıca "Ekonomik ilişkiler, diplomatik ve politik güçlerin sürpriz derecede yanlış bir adım atmaması halinde, çok büyük değişim yaşamayacaktır" demektedir.