Pek çok yatırımcı forex, hisse senetleri veya emtia piyasaları gibi büyük bir yelpazenin içerisinde aldıkları makul riskler sayesinde para kazanmak hedefindedir. Bu yatırımcılar, genellikle hayal kırıklığına uğrar ve neden döviz piyasasında başarılı olamadıklarını anlamaya çalışırlar. Başkaları nasıl bir sona ulaşırsa ulaşsın, ev ödevinizi yapar ve iyi bir plana bağlı kalırsanız sizin başarı şansınız olacaktır. Bu makalede 10000 dolarlık bir hesabı 1 milyon dolara çevirirken neleri göz önünde bulundurmanız gerektiğini ve kendinize nasıl bir şans tanımanız gerektiğini açıklayacağım. Kısacası nasıl başarılı bir döviz piyasası yatırımcısı olursunuz sorusuna eğileceğiz.
1 Milyon Dolar Yapmak Ne Kadar Zaman Alır?
Başlangıç noktanız hedefinize ulaşmanız için kendinize makul bir süre tanımanız gerektiğini anlamak olacaktır ki işin can alıcı kısmı budur. Örneğin, 10000 doları 1 milyon dolara çevirmeniz demek %9900 kazanç elde etmenizi gerektirmektedir ve bu oran tabi ki vergilendirme gibi masrafları hesaba katmamaktadır. Kim olursa olsun, bu derecede astronomik bir yıllık kazanç yapmak hiç ama hiç kolay değildir. Öte yandan, eğer kendinize 10 yıl gibi bir süre tanırsanız, o zaman her yıl elde etmeniz gereken kazanç "sadece" %58.49 seviyesine düşecektir. Bu rakam halen çok yüksektir fakat makul oranlarda risk alımı sayesinde ulaşılması imkansız değildir. Eğer başarılı bir yatırımcı haline gelirseniz, bu derecede yıllık bir performans yakalamanız mümkündür. Burada dikkate almanız gereken husus gelirinizin bileşik olarak artışını sağlamanızdır. Kazançlarınızın üssel bir şekilde yükseliş yaşaması için katlamalı olarak işlem yapmalısınız. Tabi ki bu aynı zamanda işlem stratejilerinizi, para ve risk yönetiminizi de ayarlamanızın şart olduğu anlamına gelmektedir.
İkinci sırada, piyasanın tam olarak idrak etmediği, piyasa koşullarınızın büyük kazançlara fırsat verecek yapıda olması gerektiğidir, aksi taktirde yüksek sonuçlar alamazsınız. Örneğin, eğer hisseler senetleri alıyorsanız, zamanlamanız ve hisse seçiminiz ne kadar mükemmel olursa olsun, piyasa çok kuvvetli bir boğa piyasası içerisinde hareket etmelidir. Zaman aralığınızı ne kadar çok genişletirseniz bu tip piyasa koşullarını yakalayabilme olanağını da o kadar çok artırırsınız.
Para Yönetimi Zorunluluğu
Bir başka yazımda her yatırımcının dikkate alması gereken para yönetimi zorunluluğu konusuna biraz açıklık getirmiştim. O makalede her işlemde ne kadar riske edebileceğinizi nasıl belirleyebileceğinizi de anlatmıştım. Makul oranda bir alımı çok büyük bir önem taşımaktadır. Orada da belirttiğim üzere, en akılcı seçim her işlem için paranızın belirli bir yüzdesini riske atan bir metot seçmektir. Bu yöntemin asıl amacı hesabınızı buharlaştırmanız riskini azaltmaktır. Diğer taraftan, hesabınızın daha agresif bir şekilde büyüyebilmesi için daha agresif para ve risk yönetimi metodu tercih etmek zorunda kalabilirsiniz. Örneğin, elde ettiğiniz sonuçlara bakmaksızın sabit bir miktar ile pozisyon açabilirsiniz. Hesabınızdaki para arttıkça periyodik aralıklarla pozisyon miktarınızı yani aldığınız riski de fazlalaştırabilirsiniz. Bu sayede ardışık gelen kayıpları telafi hızınız da artacaktır - tabi ardışık kayıpların devasa hasarlar yaratmamış olması durumunda.
Para yönetiminin işlem stratejinizin önemli bir parçasını teşkil ettiğini anlamanız zorunludur; özellikle de kazançlarınızı ne zamana realize etmeniz gerektiğini belirlerken.
Mükemmel İşlem Stratejileri
Size gerçekten mükemmel sonuçlar alacak kuvvetli işlem stratejileri kullanmalısınız. Uzun vade bir bakış açısı ile yaklaşın ve bu piyasada zaman zaman kayıplar yaşayacağınız gerçeğini kabullenin. İhtiyacınız olan yegane şeyler az fakat düzenli kazandıran bir metot ile düzenli aralıklarda büyük getiri sağlayan bir stratejinin kombinasyonudur. Sizi bir hayli ileriye taşıyacak adımlara hazırlanırken hesabınızı meydana gelebilecek dalgalanmalardan koruyacak ekstralar da hiç fena olmayacaktır.
Eğer çok ihtiyari bir yatırımcı iseniz ve bunu kendi kararlarınızı vererek yapıyorsanız, o zaman peşinden gidin. Zenginliğe ulaşma doğrultusunda ilerlerken çok seçici metotları kullanmamaya özen gösterin; örneğin sadece mum grafikleri formasyonları sizin için yetersiz kalabilir. Diğer taraftan, hiç şüphesiz ki, yatırımcıların büyük bir bölümü mekanik sistem veya sistemler ile daha rahat edebilir; özellikle de nispeten yeni yatırımcılar. Böylelikle kendi görüşünüzü de ekleyebilir ve kriterlere uymasına rağmen kötü görünen girişlerden kaçınabilirsiniz (aynı şey kazanç realizasyonu için de geçerlidir).
Akımı Takip Eden Bir Stratejinin Giriş Noktaları
Göreceli olarak kolay ve "gürbüz" kazançlar için akımı takip eden elementler içeren bir işlem stratejisi şarttır. Paritelerin hangilerinin yukarı hangilerinin aşağı gittiğine karar vermek için şu an bulundukları noktayı gerek bir ay gerekse üç ay öncesine göre kıyaslamanızdır. Size ufak bir sır vereyim: son yıllarda Amerikan doları, ve belirli noktaya kadar Euro, diğer para birimlerinden daha güçlü akımlar meydana getirmişlerdir. Bunun gerisinde temel faktörlerin yanı sıra küresel rezerv para birimi olarak kullanılmalarının da yarattığı etki yer almaktadır.
Üç aylık hareketin yönünde işlem yapmak size getiri temin edebilir. İşlemlerinizi bu metoda göre yapacaksanız pozisyon açmak için kırılma veya geri çekilmelerden ziyade giriş yapılacak yöndeki güçlü hareketleri tercih etmelisiniz. Ucuz almaya veya yeni yüksek seviyede giriş yapmayın. Fiyatların saatlik ve daha yukarısındaki zaman dilimlerinde aynı yönü göstermesi yeterlidir.
Fiyatların uzun vadeli basit hareketli ortalamaları yukarısında ilerlediği bir ortamda (yukarıda belirttiğimiz 1 ve 3 ay önceki fiyatlara konum tarafından da filtre edildiği durumda) hızlı üssel ortalamanın (EMA) daha yavaş basit hareketli ortalamayı (SMA) kesmesi de giriş için kullanılabilir. Bahsettiğim bu yöntem son 15 yıl içerisinde -USD/CHF paritesi hariç- majörler üzerinde bir hayli iyi bir performans sergilemiştir.
Filtreleme işlemi için kullanabileceğiniz bir diğer yöntem ise "en iyi ivmelenen" olabilir. Burada yapmanız gereken son üç ay içerisinde en çok mesafe kat eden beş altı pariteyi ayıklamaktır.
Akımı Takip Eden Bir Stratejinin Zarar Durdurma (Stop-Loss) Noktaları
Zarar durdurma seviyelerini belirlerken volatilitenin fonksiyonu değerlendirmek en iyisidir. Bir başka deyişle, son X günün ATR değeri kullanılabilir. En sıklıkla kullanılan değer 20'dir. ATR'nin yarısından üç katına kadar olan değerler seçilebilir fakat forex piyasasında üç katı değerini kullanmak ancak çok büyük akımları yakalayacaktır. ATR'nin dikkate alınması daha iyidir fakat yarısı, kendisi veya bir buçuk katı seçimi size kalmıştır ve zaman içerisinde hepsinin neticesi birbirine yaklaşmaktadır. Önemli olan sürekli tutarlı kullanımdır.
Akımı Takip Eden Bir Stratejinin İşlemden Çıkma ve Kazanç Realizasyonu Noktaları
İşlemden çıkma ve kazanç realizasyonu konuları biraz daha problemlidir. Birçok alternatiften birisini seçebilirsiniz:
1- İzsüren durdurma (trailing stop) veya kazanç realizasyonu kullanabilirsiniz - yazıya buradan ulaşabilirsiniz.
2- Stop seviyelerini zaman içerisinde yukarı çekmek suretiyle pozisyonların kazançlı bir şekilde kendiliğinden kapanmasını sağlayabilirsiniz. Destek ve direnç seviyeleri ihtiyari bir şekilde kullanılabilir - veya son X günün yüksek ve düşük seviyeleri. Bu sayede büyük kazanımları gerektiğinden önce kapatmamış olursunuz.
3- Stop seviyesini bir süre sonra giriş noktanıza getirebilirsiniz. Bu sizi gereksiz kayıplardan koruyacaktır. Fakat burada dikkatli olmanız şarttır zira stop seviyesini giriş seviyesine çok erkenden çekerseniz size ciddi kazanç getirecek pozisyonları boş yere kapatmış olursunuz. Piyasanın şaha kalkmadan önce genel giriş noktasını test etmesi sıklıkla gözlenmektedir. Eğer sop seviyesini pozisyonu açtığınız değere sürükleyecekseniz en azından aradan 48 saat geçtikten -veya lehinize belirgin bir mesafe kat edildikten- sonra yapın.
4- Riskin çarpanları ile sabit fiyat hedefleri. Örneğin eğer stratejinin geçmişe yönelik pozitif beklentisinin 3 olduğunu biliyorsanız, pozisyonunuzu bu noktada kısmen kapatabilir sonrasında ise 5 ve 10 katı değerlerde kısmı kapanış gerçekleştirebilirsiniz.
5- Zaman bazlı çıkışlar da şaşırtıcı şekilde işe yarayabilir. Örneğin, ilk kısmi realizasyonu 1 ay sonra yapabilirsiniz. Diğer kısmi realizasyonları ise 3 ay sonra, 6 ay sonra gerçekleştirebilirsiniz. Bu aynı zamanda kayıplarınızı sınırlandırmakta da fayda sağlayabilir. Örneğin fiyatların 48 saat sonra giriş seviyenizin altında bulunmasına rağmen zarar durdurma seviyenize çarpmamış olduğu durumlardam.
Akımlara Dayalı İşlemlerin Diğer Zorlukları
Aynı anda açık tutacağınız pozisyon sayısına yönelik bir maksimum belirlemek isteyebilirsiniz. Bu sınırlama toplam kazancınızı sınırlandıracaktır fakat size bazı konularda da yardımcı olacaktır:
1- Piyasanın yatay olduğu zamanlarda meydana gelen geçici çalkantılar dolayısıyla yeni pozisyon açmanıza gerek kalmayacaktır.
2- Akımlarda meydana gelebilecek büyük değişimler veya aşırı dalgalanmalardan doğabilecek zararları da sınırlandıracaktır.
Akımlara dayalı işlemler yapmak psikolojik açıdan zorlayıcı olabilir çünkü kazançlı pozisyonların daha da ileriye gitmesini ve panik yapmadan (yanlış kararlarla erkenden pozisyon kapatmadan) bekleyebilmelisiniz. Kaldı ki, arada sırada arka arkaya kayıplar da sizin stratejinize duyduğunuz güveni erozyona uğratmaya çalışacaktır.
Dalgalı Piyasalara Yönelik Bir Stratejinin Giriş Noktaları
Dalgalı piyasalara yönelik bir strateji, küçük ama sürekli kazançlar için iyidir. Bu tip işlemler aynı zamanda akıma dayalı işlemlerde meydana gelebilecek arka arkaya yaşanan zincirleme kayıpları da telafi edecektir.
Amerikan doları ve Euro'nun akıma bağlı hareket etme eğiliminde olduğunu bildiğimize göre, bu tip işlemlerde bu para birimlerinin bulunmadığı pariteleri tercih etmeniz yerinde bir seçim olacaktır.
Bu çeşit para birimleri dalgalı harekete meyillidirler, özellikle de haftalık bazda. Bu yüzden, giriş sinyali güçlü bir yükselişin veya düşüşün ertesinde verilebilir. Güçlü haftadan kastım, haftalık işlem aralığının önceki dört haftanın ATR (Ortalama Gerçek Aralık) değerinin 1.5 katından fazla olmasıdır. Bu koşulu sağlayan hafta ertesinde zıt yönde işlem açmak getiri temin edebilir.
Aşağıdaki örnekte bir saatlik grafik ele alınmaktadır. Bu grafikte parite 40, 240, 1200 periyot basit hareketli ortalama (SMA) gerisinde seyir izlerken 5 periyot üssel hareketli ortalama (EMA) 10 periyot basit hareketli ortalamayı aşağı yönde kesmesi ele alınmıştır. Giriş noktalarını grafik üzerinde görebilirsiniz:
Dalgalı Piyasalara Yönelik Bir Stratejinin Zarar Durdurma (Stop-Loss) Noktaları
Bunun için birkaç seçenek bulunmaktadır. Birincisi, hafta başında pozisyon açabilir ve bu işlem için 4 haftalık ATR değerinin 4 katını stop-loss (zarar durduma) olarak atayabilirsiniz - başka bir çarpan kullanmanız da mümkündür. Alternatif olarak, aşırı alım veya aşırı satım koşullarının tersine dönmesi ile hareket edebilirsiniz.
Dalgalı Piyasalara Yönelik Bir Stratejinin İşlemden Çıkma ve Kazanç Realizasyonu Noktaları
Zamana dayalı çıkışlar bu tip işlemlerde biçilmiş kaftandır. Hafta sonundan önce pozisyonunuzu kapatabilirsiniz. Neticede bu strateji haftalık yön değişimindan faydalanmaktadır.
Temel faktörleri de göz önünde bulunduracağınız konuların listesine ekleyebilirsiniz. Temel verilerin de sizin bulunduğunuz doğrultuyu desteklemesi koşuluyla pozisyonunuzun büyüklüğünü de artırmayı düşünebilirsiniz. Örneğin, faiz oranı yüksek olan para birimleri oranların düşük olduğu para birimleri karşısında yükselme eğilimindedir; en azından kısa vadelerde.
Geçmişe Yönelik Test Yapmak
Uzun vadeli işlem stratejilerini hayata geçirmeden önce kullanmayı planladıklarınızı mutlaka geçmişe yönelik bir testten geçirin. Geçmiş sonuçların gelecekte de tekrar edeceği ve benzer neticeler sunacağı düşüncesinden kurtulun. Geçmişe yönelik testin amacı değişik senaryoların ne şekillerde sonuç verebileceğine dair fikir edinebilmenizdir. Örneğin son 15 yılı kapsayan geçmiş veriler ile test gerçekleştirirseniz ne kadar süre içerisinde ne kadar kazanç veya zarar meydana geldiğini görebilirsiniz.
Zararların ulaşabileceği boyutu net bir şekilde kavramanız hayati önem arz etmektedir. Elde ettiğiniz değerleri kendiniz için bir emniyet kemeri gibi kullanabilirsiniz; risk yönetimi çerçevesinde işlem başına riske edeceğiniz miktarı belirleyebilirsiniz. Bu istatistikler geleceğe yönelik beklentileriniz için de rehber olacaktır.
Geleceğe Yönelik Test Yapmak
Geriye yönelik testin son bir iki yılını bırakın. Stratejinizi son noktaya getirmeden önce bu ayırdığınız bölümü ileriye yönelik test yaparak değerlendirin. Eğer bu sonuçlar geçmişe yönelik sonuçlardan çok farklı ise sisteminiz haddinden fazla optimize edilmiş demektir.
Sonuç
Size çok iş düşüyor gibi görünebilir fakat biriktirdiklerinizi riske ederek kazanç elde etmeyi istiyorsanız bu külfetten kaçış yoktur; uğraşınız hayatınızın en önemli kararlarına şekil verecektir. İşlem planınızın işlediğinden emin olmak zorundasınız, yoksa arka arkaya gelen kayıplar siniz işlem stratejinize olan güveninizi törpüleyecektir. Bu piyasada istikrarlı bir şekilde kazanmayı sürdüren yatırımcılar büyük çoğunlukla ev ödevini yapanların arasından çıkmaktadır. Excel ile pek çok test yapmanız mümkündür. Eğer sizi uzun vadede milyon dolar hedefine ulaştıracaksa, bilgisayar programcısına birkaç yüz dolar ödemeniz de sorun yaratmayacaktır.
Eğer 10000 doları 10 yılda 1 milyon dolara çevirmek mümkün ise 1000 doları 1 milyon dolara çevirmek ne kadar zaman alır diye sorabilirsiniz. Maalesef müthiş bir karar verme mekanizmasına sahip değilseniz ve ciddi oranlarda risk taşımayı göze almazsanız işiniz zorun da ötesinde - fakat bu tip hikayeler yaşanmıyor da değil. Jesse Livermore, 500 hisseyi 1920'li yıllarda 100 milyon dolar gibi bir rakama çevirmişti. Öte yandan, bu süreç içerisinde birkaç kez battığı hafızalardan silinebilmektedir. Aralardaki dönemlerde piyasa geri dönebilmesi ona destek veren zengin yatırımcıların verdikleri paralarla mümkün olmuştur. Bu yüzden 1000 doları 1 milyon dolara çevirmeyi denemeden önce, hesabınızı sıfırlamanız durumunda size bir başkasının 1000 dolar verip vermeyeceğini çok iyi düşünün.