Yatırımcıların yaptığı en yaygın ve en pahalı hataların arasında zarar durdurma (stop-loss) seviyelerinin zamansızca giriş seviyesine çekilmesi yer almaktadır. Riskin ortadan kaldırılmasının keyfine varma hissi psikolojik açıdan bir hayli cazip olsa da genellikle çok akıllıca bir davranış değildir zira çok kazanç getirebilecek pozisyonların zamansız yere kapanması ile neticelenebilmektedir. Zarar durdurma emirleri belirlenen bir zaman diliminin geçmesi veya pozisyonun alınan riske oranla ciddi bir kazanca dönüştüğünde hareket ettirilmelidir. Bunun dışındaki değerlendirme mekanizmaları zayıf sonuçlar üretme eğilimindedir.
Zarar durdurma seviyenizi olduğu gibi bırakıp bırakmamanız veya eğer yeniden ayarlayacaksanız ne zaman bu işlemi yapmanız gerektiği sorusunun cevabı işlem tarzınızla birebir ilişkilidir, diğer bir deyişle kayıplarınız için tanıdığınız tolerans ve kazanç hedeflerinize bağlıdır.
Zarar Durdurma Seviyesine Hiç Dokunmasanız Olur mu?
Zarar durdurma (stop-loss) emirinizi asla hareket ettirmemeniz gerektiğine dair birçok tartışma mevcuttur. Net kurallara sahip iyi bir işlem stratejisinin kazançlılığını test ederseniz, stop-loss seviyesini hareket ettirmeniz kazanç miktarını genel anlamda pek fazla değiştirmeyecektir. Eğer zarar durdurma seviyesini ne zaman hareket ettirmeniz gerektiği konusunu bir bilimden ziyade bir sanat olarak değerlendirmek niyetindeyseniz, o zaman tatminkar sonuçlar alabilmeniz için iyi bir yatırımcı olmanız şarttır. Yeni yatırımcıların zarar durdurma seviyesine dokunmamaları -fiyatlar hedef olarak belirledikleri mesafenin en az dörtte üçünü kat edene kadar- mantıklı bir seçim gibi görünmektedir.
Eğer bir işlem yaptıysanız ve buna bağlı olarak açılan pozisyon sizin istediğiniz yönde iyi bir şekilde hareket ediyorsa, stop-loss seviyesini pozisyonu açtığınız seviyeye çekmenin riskinizi sınırlandıracağı kadar kazanç potansiyelinizi de sınırlandıracağını unutmayınız. İstatistiksel açıdan, stop emirini hareket ettirmek kazanç realizasyonu ile aynı anlama gelmektedir. İşleminize inancınız tamken neden kazancınıza zarar verecek bir hamle yapasınız. Neticede bu davranışınız piyasada gözlenebilecek normal bir hareketliliğin pozisyonunuzu rahatlıkla kapatmasına davetiye çıkarmaktan başka bir şey değildir. Eğer pozisyon taşımazsanız, o zaman nasıl para kazanacaksınız?
Giriş Noktalarının İstatistiksel Gerçekliği
Eğer bir stratejinin orkestralığında pozisyon açıyorsanız, piyasanın bir çok kere sizin giriş yaptığınız yere geri döndüğüne şahit olabilirsiniz. Piyasanın sizin lehinize hareketini sürdüreceği teknik bir formasyon tarafından teyit edilse bile; salınım düşük seviyesinin daha yukarıda oluşması veya salınım yüksek seviyesinin daha aşağıda meydana gelmesi gibi vakalarda dahi giriş seviyesine çekilen stop-loss emirleri alaşağı edilebilmektedir.
Burada bir örnek verelim isterseniz: Mükemmel sonuçlar veren akıma dayalı bir işlem stratejisini inceledim. Stop-loss olarak belirlediğim seviye günlük ortalama işlem aralığıydı; yani volatiliteye göre değişkenlik göstermişti. Gerçekten iyi giriş seviyelerine baktığımda ödül/risk oranının en azından 5'e 1 olduğu durumların öne çıktığını gördüm. Sonuçları incelediğimde bu pozisyonların yarısına yakında stop-loss seviyelerinin en erken 48 saat sonra değiştirilmesi halinde güvenli olduğunun farkına vardım. Tabi ki bu uzun vadeli bir işlem stratejisidir. Diğer taraftan, en iyi kazanç sağlayan pozisyonların doğrudan istediğimiz yönde ilerleyen işlemlerden kaynaklandığını anlamamıza karşın, istatistiksel bu veri verimli bir işlem stratejisi üretmek için yeterli değildir.
Zarar Durdurma Seviyelerinin Belirlenmesinde Kullanılan Yaklaşımlar
Belirlenen Bir Zaman Aralığı
Başarıya ulaşama olasılığı mevcut ilk seçenek belirlenen bir zaman aralığı beklenilmesidir. İşleminize kendine gelmesi için yeterli süreyi tayının. Bu sürenin bitiminde eğer işleminiz ekside ise, pozisyondan derhal çıkınız; eğer artıda iseniz o zaman zarar durdurma seviyesini pozisyona giriş yaptığınız seviyeye çekebilirsiniz. Bu metodu sürekli bir şekilde kullanmanız hem zararınızı katlayacak pozisyonlardan az kayıplarla kurtulmanızı hem de kazanç getirebilecek pozisyonlardan çok erken çıkmanızı engelleyecektir.
Kazanç Belirli Bir Seviyeye Eriştiğinde
"Kazançlı pozisyonların kayıpla neticelenecek bir hale gelmesine izin vermeyin" deyişinden yola çıkarak kazancınızın yeterli gördüğünüz bir seviyeye ulaşması ertesinde stop-loss seviyesini pozisyonu açtığınız seviyeye getirebilirsiniz. Stop-loss mesafesinin en az 3 katı mesafe makul bir seçim olabilir.
İz Süren (Takip Eden) Zarar Durdurucu
Bu yöntem de olasılık dahilindedir fakat yukarıdakine benzer bir şekilde stop-loss mesafesinin en an 3 katı kadar yol alınmadıkça aktif hale getirilmemelidir. İz süren (takip eden) zarar durdurma mesafesi volatiliteye bağlı kararlaştırılabilir.
Teknik Bazlı Değişimler
Aşağıdaki koşullardan herhangi birinin oluşmasını beklemek de en yaygın yaklaşımlardan birisidir:
1-Giriş seviyesine yapılan testin başarısızlıkla sonuçlanması
2-Girişi "teyit eden" yüksek tepe veya alçak dip oluşumu
3-Lehinize (pozisyonunuz ile aynı doğrultuda) bir kırılma meydana gelmesi
4-Aleyhinize denenen kırılma girişiminin başarısızlıkla neticelenmesi
Bu yöntemler bazı zamanlarda başarılı olabilir fakat genellikle yeterli sonuçlar vermezler; özellikle de gün içi işlemler esnasında.
Sabit Pip veya Kazanç
Bu yöntemde stop-loss seviyesinin giriş seviyesine çekilmesi belirlenen kazanç miktarına erişildiğinde gerçekleştirilmektedir. Fiyatların kazanç realizasyonuna yakın olduğu durumlar haricinde bu metot kötü bir fikirdir.
Sonuç
Zarar durdurma seviyesinin giriş seviyesine çekilmesi kazanç realizasyonu ile aynı anlama gelmektedir. Eğer kazancı cebe indirmek için henüz çok erken ise stop-loss emrini pozisyonu açtığınız seviyeye getirmenizin bir anlamı yoktur. Ödül/risk oranı 3'e 1'den az durumlarda -eğer tecrübeli bir yatırımcı değilseniz- bu uygulamayı çok erkenden yapmak gerçekten kötü bir fikirdir.
Her paritenin kendisine göre bir günlük ortalama hareket mesafesi vardır. Eğer zarar durdurma seviyeniz bu mesafenin yarısı kadar ise büyük ihtimalle bir veya iki gün içinde pozisyonunuz kapanacaktır. Bu sürenin sizi hedeflediğiniz seviyeye ulaştırıp ulaştırmayacağına karar verin.
Zara durdurma seviyenizde değişikliğe gitmek için acele etmeyin.