Bitcoin
Bitcoin, şu an için piyasada yer alan en popüler ve en değerli kripto para birimidir. 2009 yılında, halen gerçek kimliği bilinmeyen, “Satoshi Nakamato” tarafından hayata geçirilen Bitcoin’in toplam piyasa değeri 1 Eylül 2017 tarihinde 77 milyar Amerikan dolarını aşmıştır. Bugün bu para birimine sahip olanların sayısının üç milyon üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Blockchain (şifrelenmiş işlem takibi sağlayan veri tabanı) teknolojisi kullanılarak dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarda üretim mümkün olsa da günümüzde işler biraz daha zorlaşmıştır. Rakamlar şu aşamada her 10 dakikada 12.5 Bitcoin üretildiğini göstermektedir.
Mevcut Bitcoin sayısı 21 milyona ulaşana dek (bu noktaya 2140 yılında erişileceği düşünülmektedir) üretim hızı kademeli bir şekilde yavaşlayacaktır. Gerçekleştirilen tüm işlemler (alım-satım, üretim ve transferler) kayıt altında tutulmaktadır. Bu, yapılan işlemlerin blockchain teknolojisi içerisinde yer alan boğumların onayının gerektiği anlamına gelmektedir ve bu yüzden işlemler yaklaşık 10 dakika gibi bir zamanda gerçekleşmektedir. Bitcoin madencileri blockchain teknolojisinin boğumlarını oluşturmaktadır. Bitcoin üretimi 21 milyona geldiğinde madenciler, kazançlarını muhafaza etmek için, işlemlerden ücret almak durumunda kalacaktır. Bu konu, tek başına, yatırımcıların Bitcoin’in geleceği hakında endişe duymasına yol açmaktadır. Yine de bu husus çok büyük bir probleme neden olmayabilir zira kağıt para birimlerinin alınması ve satılması işlemleri sırasında da komisyon ödenmektedir. Diğer bir deyişle, Bitcoin diğer yatırım araçlarına kıyasla büyük bir dezavantaja sahip değildir. İşlemler sırasında madencilerin ekstra ücret talep edebilmesi mümkündür ki, bu da aceleniz olması halinde ufak rakamlarla işleminizi hızlandırabileceğiz anlamına gelmektedir.
Blockchain teknolojisinin ana kayıtlarının herkese açık olmasına karşın Bitcoin işlemleri ve mülkiyet kayıtları tamamen gizlidir. Bitcoin sahipleri dijital anahtarlar ile kimliklendirilmektedir - isim gibi şahsi bilgi içermemektedir. Bu özellik Bitcoin depolamada farklı yöntemler kullanılmasını sağlamaktadır; bu konunun detaylarına biraz sonra gireceğim.
Dünyanın en ünlü kripto para birimi olma özelliğinin dışında Bitcoin’in imajı da önem taşımaktadır. Çok uluslu dev şirketlerden herhangi bir destek almadan arenada mücadele etmesi sempati kaynağıdır. Kripto para birimlerinin Wikileaks’i de diyebilirsiniz!
Ethereum
Ethereum büyüklük sıralamasında ikinci konumdadır. Bitcoin’i yetersiz bulan bir Bitcoin programcısı tarafından 2015 yılında hayata geçirilmiştir.
Ethereum’un toplam piyasa değeri 1 Eylül 2017 tarihinde 36 milyar Amerikan dolarını aşmıştır - Bitcoin'in yarısından biraz fazla. Bugün bu para birimine (Ether) sahip olanların sayısının 750000’in üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Ethereum’u ödeme şekli olarak kabul eden işletme sayısı daha azdır. Ethereum da blockchain teknolojisinin özünü içermektedir ancak ‘akıllı kontratlar’ çalıştırmaktadır - bu bilgisayar protokolleri, doğrulama ve işlemleri hızlandırma gibi rollerin yanı sıra performans artırmaya da katkıda bulunmaktadır. Bitcoin genel olarak bir yatırım ve ödeme aracı olarak düşünülmüştür. Ethereum ise iş anlaşmalarının internet üzerinden yapılmasına aracılık edecek bir para birimi düşüncesi temelini taşımaktadır. ‘Akıllı kontratlar’ kavramı gerçekten muhteşemdir zira kendi kendilerini düzenlemektedir - tafarlardan birinin şartları yerine getirmemesi halinde işlem otomatik olarak iptal edilmektedir.
Ethereum, fonksiyonel olarak Bitcoin’e benzemektedir. Ether de madencilik vasıtasıyla üretilmektedir fakat gelecekte üretimin ne şekilde ilerleyeceğine yönelik kurallar belirsizdir. Kripto para biriminin bir İsviçre firması tarafından piyasaya sunulması daha farklı bir imaj oluşturmaktadır. Ethereum kayıt defterinin geçmişte siber saldırı kurbanı olması sonrasında bazı önlemler alınmıştır - ‘hard forks’ saldırı sonrasında çalınan paraları geri almak amacıyla tasarlanmıştır. Ne olursa olsun, kripto para birimi analizcilerinin bir bölümü Ethereum’un Bitcoin’in piyasa üstünlüğünü ele geçireceğini düşünmektedir. Yine de, son aylarda Bitcoin’in değeri Ethereum’a kıyasla daha büyük bir artış göstermiştir.
Bitcoin Cash
Bitcoin Cash, 1 Ağustos 2017 tahirinde Bitcoin’in blockchaini içerisinde yapılan “mecburi çatallaşma”nın ürünüdür. Bu “mecburi çatallaşma” Bitcoin’i yatırım aracı olarak öne çıkaranlar ile para birimi olarak değerlendirenler arasındaki ayrılıktan kaynaklanmıştır. Bitcoin madencilerinin bir bölümü işlem hızının artması için bazı limitlerin kaldırılmasını talep etmiştir. Bitcoin’lerin bir bölümünün bölünmesi sayesinde yeni bir kripto para birimi ortaya çıkmıştır. Üretilmesi ve diğer özellikleri Bitcoin ile aynıdır. Bitcoin Cash’in toplam piyasa değeri 1 Eylül 2017 tarihinde 9.8 milyar Amerikan dolarını aşmıştır - Bitcoin'in yaklaşık sekizde biri. Bu yeni para birimi işlem yaparken hıza önem verenlerin tercihi olmaktadır. Piyasada kabul görmesi bu yeni kripto para biriminin yatırım aracı niteliğinde değerlendirilmesine de katkıda bulunmuştur. Bölünmeden bu yana değerlendirildiğinde, fiyatların Bitcion’e kıyasla daha hızlı arttığı görülebilir.
Ripple
Ripple, dördüncü büyük kripto para birimi konumundadır. Ripple’in toplam piyasa değeri 1 Eylül 2017 tarihinde 9 milyar Amerikan dolarına yaklaşmıştır. Geliştirilme süreci sekiz yıl süren Ripple 2012 yılında hayata geçmiştir. Bu kripto para birimi Bitcoin ve Ethereum’a nazaran biraz daha farklıdır zira büyük kuruluşların desteğini arkasına almıştır. Hızlı ve ucuz bir takas sistemine sahip olması finansal işlemlerin çok daha çabuk bir şekilde yapılmasını mümkün kılmaktadır. Ripple’ı Bitcoin ve Ethereum’a kıyasla daha güvenli bulan birçok banka tarafından kullanilmaktadır. Sahip olduğu esneklik ve halihazırda bankalar tarafından kabul görmesi, Ripple’in gelecekte piyasada büyük bir paya sahip olacağını düşünen, yatırımcın ilgisini çekmiştir. Yine de, bu para biriminin değer artışı 2017 yılının ikinci ve üçüncü çeyreğinde diğerlerine nazaran daha yavaş gerçekleşmiştir.
Litecoin
Litecoin, beşinci büyük kripto para birimi konumundadır. 2011 yılında Bitcoin’den çatallaşma ile ortaya çıkarılan Litecoin’in toplam piyasa değeri 1 Eylül 2017 tarihinde 3.4 milyar Amerikan dolarına yaklaşmıştır. Hız konusu haricinde Bitcoin ile arasında çok büyük bir fark yoktur - Litecoin’in işlem hızı yaklaşık dört kat daha fazladır.
Beş Büyük Kripto Para Birimine Genel Bakış
Bir yatırımcı olarak, ilk etapta yapmamız gereken şey bu kripto para birimlerinin benzerliklerini ve farklılıklarını masaya yatırmaktır. Bu sayede, aynı özellikleri taşıyanlara gereğinden fazla para bağlamaktan kurtulabilirsiniz. Aşağıdaki tabloda işlem hızı, popülarite, fonksiyon, imaj, güvenlik ve piyasa değeri gibi konuları bulabilirsiniz:
| Bitcoin | Ethereum | Bitcoin Cash | Ripple | Litecoin |
Başlangıç | 2009 | 2015 | 2017 | 2012 | 2012 |
Piyasa Değeri | $77 milyar | $36 milyar | $10 milyar | $9 milyar | $3 milyar |
Para Birimi - Ağ? | Para Birimi | Para Birimi | Para Birimi | Ağ | Para Birimi |
Güvenlik | İyi | Kuşkulu | İyi | Mükemmel | İyi |
Popülerlik | Çok | Orta | Orta | Az | Az |
İşlem Hızı | Yavaş | Yavaş | Hızlı | Çok Hızlı | Hızlı |
Destekleyen Kuruluşlar | Yok | JP Morgan Chase, Microsoft, CME Group, BNY Mellon | Yok | Google, Standard Chartered, Santander, InnoVentures | Yok |
İmaj | Alternatif | Tüzel | Alternatif | Çok Tüzel | Alternatif |
Bitcoin’e Benzerlik | - | Yok | Var - Sert Çatal | Yok | Var - Çatal |
Bu tabloda, Ripple diğerlerinden farklı görüntüsü ile göze çarpmaktadır. Gelecekte tüm kripto para birimlerine ait işlemlerin yapıldığı bir matriks olarak karşımıza çıkabilir.
Ripple’i bir kenera bıraktığımızda, piyasa değeri açısından, asıl çekişmenin Bitcoin ile Ethereum arasında yaşandığı görülmektedir.
Bitcoin Cash ve Litecoin bir yatırımdan ziyade para birimi görevi yapmak üzere tasarlanmıştır.
Bu temellere bağlı olarak, üç farklı grup oluşturmak mümkündür:
1- Ripple
2- Bitcoin ve Ethereum
3- Bitcoin Cash ve Litecoin
İş bu kripto para birimlerinin teknik analizine geldiğinde durum biraz daha kompleks bir hale bürünmektedir. Aşağıdaki grafikte Bitcoin, Ethereum, Bitcoin Cash, Ripple ve Litecoin’in Amerikan doları karşısındaki değerine ait verileri bulabilirsiniz (Mart - Eylül 2017 dönemi):
Grafikte dikkat çeken ilk konu Ripple’in halen 17 Mayıs tarihinde eriştiği zirveden geride olduğudur. Diğer kripto para birimleri ise 2017 yılının yaz döneminde eriştikleri seviyelerin yukarısına ilerlemiştir. Bitcon ve Ethereum yeni zirveler yapmaya devam etmiştir. Litecoin ise zirvesine yakın bir yerdedir.
Bahsi geçen altı aylık döneme ait fiyat hareketi, yaptığımız kategorilerin geçerliliğini kanıtlamaktadır. Piyasa değeri düşük olanların fiyat hareketi açısından daha oynak bir yapı sergilediği gözlenmektedir. Neticede bu pek şaşırtıcı değildir zira bu durum az hacimli yatırım araçlarında da karşımıza çıkmaktadır.
Daha Az Bilinen Kripto Para Birimleri
Eğer kripto para birimlerine çok daha uzun vadede yatırım yapmayı düşünüyorsanız, o zaman daha az bilinenleri göz önünde bulundurmanız faydalı olabilir. Neticede, gelecekte bu para birimleri daha yaygın hale gelebilir. Aşırı risk taşıyan portföylerin büyük bölümü parayı genellikle birkaç yatırım aracının performansı sayesinde kazanır. Bu sebepten dolayı, kripto para birimlerini içeren küçük bir portföy oluşturmak kötü bir fikir gibi gelmeyebilir.
Bu yönde bir adım atmayı düşünüyorsanız, kendi araştırmanızı yapmak en yerinde karar olacaktır. Piyasa değerine göre sıralandırılmış 100 kripto para birimine ait listeye buradan ulaşabilirsiniz. Eğer bir başlangıç noktası arıyorsanız, aşağıda belirteceklerime göz atabilirsiniz:
Golem - Bilgisayarının boştaki gücünü kiralamak isteyen herkesin katılabileceği bir ağdır. Piyasa değeri olarak 27nci sırada yer almaktadır.
Monero - Benzersiz güvenliği sayesinde sanal saldırılardan etkilenmeyeceği reklamını yapmaktadır. Piyasa değeri olarak 8inci sırada yer almaktadır.
Storj – Blokchain bazlı depolama sisteminin para birimidir - kullanılan depolamaya bağlı olarak ödeme gerçekleştirilmektedir.